लेबननमधली संघटना हिजबुल्लाह आणि इस्रायल यांच्यातला संघर्ष गाझामध्ये गेल्या वर्षी युद्ध सुरू झाल्यापासून आणखी गहिरा झाला आहे. अनेक देशांनी या संघटनेला दहशतवादी संघटना असा दर्जा दिला आहे. पण ही संघटना नेमकी काय आहे? त्यांना काय हवं आहे? हिजबुल्लाह गाझामधल्या पॅलेस्टिनी लोकांना आणि हमास या संघटनेला पाठिंबा देत आहे की इस्रायलचं लक्ष या युद्धात गुंतलंय याचा फायदा घेत आहे? गोष्ट दुनियेचीमध्ये या आठवड्यात जाणून घेऊया, हिजबुल्लाहला नेमकं काय हवं आहे?

अमेरिकेत राष्ट्राध्यक्षपदाच्या निवडणुकी आधी 'प्रोजेक्ट 2025'ची चर्चा आहे. काही लोकांच्या मते ही यशाची किल्ली आहे तर अनेकांच्या मते हे धोकादायक असून यामुळे समाजात दुफळी माजेल. हे प्रोजेक्ट 2025 काय आहे आणि ते अमेरिकेचं भवितव्य कुठल्या दिशेला नेत आहे? गोष्ट दुनियेचीमध्ये याच प्रश्नाचं उत्तर जाणून घ्या. मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

सोमवार 26 ऑगस्ट, 2024 रोजी संपूर्ण कोकणात जोरदार वाऱ्यासह पाऊस सरू होता, तेव्हा सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील मालवणइथल्या राजकोट किल्ल्यावर उभा छत्रपती शिवाजी महाराजांचा पुतळा कोसळला. या 28 फूट उंच पुतळ्याचं अवघ्या 9 महिन्यांपूर्वी, म्हणजे डिसेंबर 2023 मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदींच्या हस्ते अनावरण झालं होतं. त्यामुळे त्यावरून राग आणि संताप राज्यभरात व्यक्त करण्यात आला. पुतळा बांधतांना निकष पाळले गेले नाही, भ्रष्टाचार झाला, असे आरोप विरोधी पक्षांनी केले, तर सत्ताधाऱ्यांना यासाठी माफी मागावी लागली. मात्र पुतळा पडल्याने अनेकांच्या भावना दुखावल्या गेल्या. याच्या चौकशीचे आदेशही देण्यात आले. काही आठवड्यांआधीच शेजारी बांगलादेशात मात्र आणखी एक पुतळा पडला, बहुदा पाडण्यात आला होता. तो होता शेख मुजीबूर रहमान यांचा, जे बांगलादेशचे राष्ट्रपिता मानले जातात. बांगलादेशातल्या कोटाविरोधी आंदोलनाने हिंसक वळण घेतलं, पंतप्रधान शेख हसीना यांना देश सोडून जावं लागलं, आणि त्यानंतर त्यांच्या वडिलांच्या पुतळ्याची अशीच नासधूस करण्यात आली. पण पुतळेच का? कुठल्याही संस्कृतीत हे निर्जीव, मुके पुतळे इतके महत्त्वाचे का असतात? एखाद्या ठिकाणी पुतळा का उभारला जातो? किंवा कुठल्याही आंदोलनादरम्यान, क्रांतीदरम्यान पुतळे का पाडले जातात? आज गोष्ट दुनियेची ऐकताना याच प्रश्नांची उत्तरं शोधण्याचा प्रयत्न आपण करणार आहोत.मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - गुलशनकुमार वनकर एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

सिंथेटिक ओपियॉइड्स अर्थात वेदनाशामक औषधांचा गैरवापर आणि ओव्हरडोस ही मोठी समस्या बनली आहे. त्यावर उपाय म्हणून कॅनडामध्ये टोरंटोनं दोन वर्षांपूर्वी एक मागणी केली होती, की या शहरात खासगी वापरासाठी ड्रग्ज बाळगणं डिक्रिमिनलाईझ केलं जावं म्हणजे हा अपराध मानला जाऊ नये. कॅनडातल्याच ब्रिटिश कोलंबियामध्ये प्रायोगिक तत्वावर अशीच योजना सुरू आहे. पण ड्रग्जचा वापर कायदेशीर करणे हे व्यसनावरचे उत्तर ठरू शकते का?मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

मार्च 2024 मध्ये अमेरिकेतल्या एका डेअरी फार्मवर गाई आणि कर्मचाऱ्यांमध्येही बर्ड फ्लूची साथ पसरली. पहिल्यांदाच गाईंना या विषाणूचा संसर्ग झाला असून गाईंपासून माणसांमध्येही हा आजार पसरला आहे. एखाद्या सस्तन प्राण्याकडून माणसाला बर्ड फ्लूची लागण होण्याचीही ही पहिली घटना ठरली. अमेरिकेतले ते कर्मचारी तर बरे झाले आहेत. पण तेव्हापासून बर्ड फ्लूची साथ अमेरिकेच्या अनेक डेअरी फार्म्समध्ये पसरली आहे. गोष्ट दुनियेचीमध्ये या आठवड्यात आपण हेच जाणून घ्यायचा प्रयत्न करणार आहोत, की माणसांसाठी बर्ड फ्लू ही किती मोठी चिंतेची बाब आहे?मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

17 जूनला वादग्रस्त साऊथ चायना सी म्हणजे दक्षिण चीन समुद्रात चीनच्या चीन आणि फिलिपिन्सच्या बोटींमध्ये चकमक उडाली. चीनच्या तटरक्षक दलानं सिएरा माद्रे नावाच्या जहाजाला रसद पोहोचवणाऱ्या फिलिपिन्सच्या बोटींना त्रास द्यायचा प्रयत्न केला होता. सिएरा माद्रे हे जहाज फिलिपिन्सनं 1999 साली मुद्दाम या जागी उभं केलं होतं आणि सध्या हे जहाज गंजलेल्या अवस्थेत आहे. हे गंजलेलं जहाज साऊथ यचायना सी मधल्या तणावाविषयी काय सांगतं?ऐका ही गोष्ट दुनियेची.मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज प्रेझेंटर : जान्हवी मुळे ऑडियो: तिलक राज भाटिया

एआयच्या मदतीनं सर्व प्रकारच्या कॅन्सरवर गुणकारी ठरतील अशी औषधं तयार करता येऊ शकतात. पृथ्वीचं वाढतं तापमान रोखण्यासाठी मदत होऊ शकते. इतकंच नाही तर अनेक कामं, जी माणसांना करायची इच्छा नाही, ती एआयच्या मदतीनं मशीन्स करू शकतील. पण अशा एआयला विकसित करण्यासाठी करोडो कंप्युटर्स सुरू ठेवायचे आणि त्यांना एअरकंडिशनिंगद्वारा थंड ठेवायचं तर किती मोठ्ठ्या प्रमाणात वीजेची गरज पडते. म्हणूनच गोष्ट दुनियेचीमध्ये या आठवड्यात आपण प्रश्न विचारतोय की आपल्याकडे एआय चालवण्यासाठी पुरेशी वीज उपलब्ध आहे का?

दक्षिण कोरियाच्या फर्स्ट लेडींना कुणीतरी एक महागडी डिझाईनर हँडबॅग भेट म्हणून द्यायचा प्रयत्न केला, आणि त्याचे मोठे राजकीय पडसाद उमटले. नेमकं काय घडलं? यावरून दक्षिण कोरियाच्या राजकारणाविषयी आपल्याला काय कळतं?ऐका ही गोष्ट दुनियेची.मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

एक महाकाय हिमनग महासागरात वाहात चालला आहे. हा हिमनग A23A या नावाने ओळखला जातो. हा कुठला सामान्य हिमनग नाहीये, तर हा जगातला सर्वात मोठा हिमनग आहे. 1 खर्व टन किलोचा हा बर्फाचा महाकाय तुकडा समुद्रातून वाहत पुढे सरकतोय. या आठवड्यात ‘गोष्ट दुनियेची ’मध्ये आपण याच महाकाय हिमनगाविषयी बोलणार आहोत. या हिमनगापासून आपण काय शिकू शकतो?मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

मेंदूचा आजार म्हणजे न्यूरॉलॉजिकल आजार असलेल्या मल्टिपल स्केलॉरिसिस म्हणजे MS मागे EBV या विषाणूचा हात असावा, असं संशोधकांना काही काळापासून वाटत होतं. दोन वर्षांपूर्वीच ते सिद्ध झालं. या विषाणूचा शोध लागला त्यालाही नुकतीच पन्नास वर्ष झाली आहेत. सध्या जगभरात तीस लाख लोक मल्टिपल स्क्लेरॉसिसनं पीडीत आहेत. हा आजार रोखणं आता खरंच शक्य होणार आहे का? गोष्ट दुनियेचीमध्ये आजच्या भागात तेच जाणून घेणार आहोत.मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

भारताचा शेजारी देश असलेला म्यानमार पुन्हा धुमसतो आहे. म्यानमारमध्ये लष्करशाही आहे आणि सैन्याच्या नेतृत्त्वातलं त्यांचं सरकार सध्या गृहयुद्धात गुंतलं आहे. खरंतर भारताच्या उंबरठ्यावर आग्नेय आशियातल्या या देशात अंतर्गत कलह ही नवी गोष्ट नाही. पण आताचा हा नवा संघर्ष देशाला मोठ्या संकटात टाकतो आहे. म्हणूनच या आठवड्यात गोष्ट दुनियेचीमध्ये आपण जाणून घेणार आहोत की म्यानमार विखुरण्याच्या मार्गावर आहे का?मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

'मला वजन कमी करायचं आहे, पण डाएट आणि जिमचा तर कंटाळाच येतो' अशी चर्चा तुमच्या कानावर अनेकदा पडली असेल किंवा तुम्ही स्वतः वाढलेल्या वजनाविषयी कधी ना कधी विचार केला असेल. ओबेसिटी म्हणजे लठ्ठपणा ही काही देशांमध्ये तर राष्ट्रीय समस्या बनली आहे आणि वजन कमी करण्यासाठी सरकारी योजना राबवल्या जात आहेत. त्यासाठी काहीवेळा वजन घटवणाऱ्या औषधांचा वापरही केला जातो. हॉलिवूडमधले कोणते सेलिब्रिटी वजन घटवण्यासाठी असं औषध घेतात, याविषयी सोशल मीडियावर गरमागरम चर्चा रंगताना दिसते. पण ही औषधं सर्रास सर्वांसाठी नाहीत. अशा औषधांनी लठ्ठपणाची समस्या खरंच दूर होते का, याच प्रश्नाचं उत्तर आपण गोष्ट दुनियेचीमध्ये आज शोधणार आहोत.मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

मार्च 2024 मध्ये अमेरिकेचे परराष्ट्रमंत्री अँथनी ब्लिंकन यांंनी व्हिएन्नामध्ये संयुक्त राष्ट्रांच्या अंमली पदार्थविषयक आयोगासमोर बोलताना सांगितलं की अमेरिकेत 18 ते 45 वर्ष वयोगटातल्या लोकांच्या मृत्यूचं सर्वात मोठं कारण आहे सिंथेटिक ड्रग्स किंवा ओपियॉइड्स. एका अहवालानुसार 2022 साली सिंथेटिक ड्रग्सच्या ओव्हरडोसमुळे एक लाख आठ हजार जणांचा मृत्यू झाला.आज गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण जाणून घेणार आहोत, की सिंथेटिक ओपियॉइड्स जगासमोरची मोठी समस्या का बनले आहेत?प्रेझेंटर : जान्हवी मुळे ऑडियो: तिलक राज भाटिया

चॉकलेट कुणाला आवडत नाही? पण सध्या कोको आणि चॉकलेटच्या उत्पादनांच्या किंमती वाढल्याचं तुमच्या लक्षात आलं असेल. फेब्रुवारी 2024 मध्ये तर चॉकलेटच्या किंमतीनं नवा विक्रम रचला. अमेेेरिकेतत कोकोची किंमत दुप्पटीनं वाढली आणि कोको आता तिथे प्रतिटन 5874 डॉलर्सला पोहोचलं आहे. कोको उत्पादन घेणाऱ्या प्रमुख देेशांना सध्या हवामान बदलाचा सामना करावा लागतो आहेे. त्यामुळेच या किंमती वाढल्या आहेत का? प्रेझेेंटर : जान्हवी मुळेे ऑडियो एडिटिंग : तिलक राज भाटिया

जगाची लोकसंख्या आठ अब्ज आहे आणि त्यात अर्ध्याहून अधिक लोक शहरांत राहतात. येत्या 25 वर्षांत शहरात राहणाऱ्यांची संख्या आणखी वाढेल असा संयुक्त राष्ट्रांचा अंदाज आहे. विशेषतः आशिया आणि आफ्रिकेतल्या शहरांमध्ये ही वाढ मोठ्या प्रमाणात दिसेल. मग शहरातली वाढती गर्दी आणि हवामान बदलामुळे वाढलेली गर्मी यांचा सामना शहरं कसा करतील? त्यावर उपाय म्हणून जमिनीखाली शहरांचा विस्तार करण्याची योजना काहीजण आखत आहेत. खरंच असं शक्य आहे का? ऐका ही गोष्ट दुनियेचीमूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

इजिप्तच्या गिझामधले पिरॅमिड या देशातल्या प्राचीन संस्कृतीची भव्य प्रतीकं आहेत. पण गेल्या काही शतकांत या पिरॅमिड्सची बरीच हानी झाली. त्यात ठेवलेला खजिना लुटला गेला. पिरॅमिडच्या बाह्य पृष्ठभागाचंही नुकसान झालं. आता इजिप्तच्या सरकारनं पिरॅमिडचा जीर्णोद्धार करण्याची योजना आणली आहे ज्यावरून वाद सुरू झाला आहे. आज गोष्ट दुनियेची ऐकताना आपण याविषयीच जाणून घेणार आहोत, की इजिप्तच्या पिरॅमिडचं काय होणार?मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

अनेक युरोपिय देशांमधली लोकसंख्या म्हातारी होते आहे. ही समस्या सोडवण्यासाठी आणि लोकसंख्या वाढवण्यासाठी युरोपियन देशांनी अब्जावधींची गुंतवणूक केली आहे. पण त्यातून काही मोठा बदल होताना दिसत नाही. मग युरोप आपला घटता प्रजनन दर वाढवू शकतो का?प्रेझेंटर : जान्हवी मुळेे ऑडियो: तिलक राज भाटिया मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज

एखादी जागा कुठे आहे, हे समजून घेण्यासाठी आपण काय करतो? तर अनेकदा त्या जागेचा नकाशा पाहतो. आपलं जग समजून घेण्यासाठी नकाशांचा वापर मानवी संस्कृतीत अगदी सुरुवातीपासून केला गेल्याचं दिसतं. इतकंच नाही, तर गेल्या काही दशकांत मानवी शरीराची मूलभूत रचना समजून घेण्यासाठी नकाशे बनवले जात आहेत. मानवी जनुक कसं कार्य करतात हे समजून घेण्यासाठी, सहा देशांच्या शास्त्रज्ञांनी 1990 मध्ये मानवी जीनोम प्रकल्प सुरू केला होता. गोष्ट दुनियेची मध्ये या भागात आपण जाणून घेणार आहोत की हा ह्युमन सेल अ‍ॅटलास काय आहे? मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

जेमतेम सहा महिन्यांच्या कालावधीत भारताच्या चंद्रयान-3 पाठोपाठ जपानचा ‘स्लिम’ लँडर आणि अमेरिकेतल्या इंट्यूटिव्ह मशीन्स या खासगी कंपनीचं ओडिसियस हे यान चंद्रावर यशस्वीरीत्या उतरलं. सध्या वेगवेगळ्या देशांमध्ये चंद्रावर जाण्याची आणि माणसाला पुन्हा चंद्रावर नेण्याची चुरस रंगलेली दिसते आहे. हा सगळा खटाटोप कशासाठी सुरू आहे?मूळ निर्मिती - द इन्क्वायरी, बीबीसी न्यूज मराठी निर्मिती - जान्हवी मुळे एडिटिंग - तिलक राज भाटिया

जगभरातल्या काही महत्त्वाच्या आणि रंजक गोष्टी, ज्यामुळे तुमचं विश्व होईल अधिक समृद्ध