Í þessum þætti höldum við áfram að ræða um hið risastóra fjall af fötum og textíl sem safnast upp á Íslandi. Því neysla Íslendinga á fatnaði er svo gígantísk að við skerum okkur úr hópi annarra þjóða. Sorpa fær nú það verkefni að taka við fataúrgangi höfuðborgarbúa. Við ræðum við Gunnar Dofra Ólafsson samskiptastjóra Sorpu og Sigrúnu Söndru Ólafsdóttur sem hefur skoðað skaðsemi hraðtískunnar. Þóra Tómasdóttir ræddi við þau.

Við heimsækju, fataflokkun Rauða krossins og ræðu við Guðbjörgu Rut Pálmadóttur. Hún er teymisstjóri í fataverkefnum og hefur staðið við færibandið og flokkað föt í tólf ár. Þorbjörg Sandra Bakke teymisstjóri hjá Umhverfisstofnun, segir brýnna að skrúfa fyrir kranann en að ræða um hvernig best sé að endurnýta fatafjallið sem safnast hefur upp. Þóra Tómasdóttir ræddi við þær.

Mikill skortur er á leiguíbúðum víða á landsbyggðinni. 31 sveitarfélag stofnaði óhagnaðardrifið íbúðafélag, Brák, til að tryggja framboð á leiguíbúðum fyrir tekju- og eignalitla. Brák hefur hins vegar ekki náð að klára þær íbúðir sem félagið lofaði að byggja. Staðan hefur haft àhrif á marga. Einn þeirra er Hilmar Þór Baldursson á Egilsstöðum Ingi F. Vilhjálmsson ræðir við hann og Einar Georgsson, framkvæmdastjóra Brákar, um íbúðafélagið. Einnig er rætt við Júlíu Sæmundsdóttur, félagsmálastjóra Múlaþings.

Hoarding eða söfnunarröskun er óhóflegur vandi við að skilja við eigur sínar. Söfnin fer að skerða lífsgæði fólks og meiri hætta verður á eldsvoða hjá fólki sem haldið er slíkri röskun. Þó að söfnunarröskunin byrji oftast að hamla fólki á unglingsárum leitar það sér yfirleitt ekki hjálpar fyrr en eftir fimmtugt. Viðmælandi okkar í dag, er Þórður Örn Arnarson, en hann vinnur nú að doktorsrannsókn í sálfræði á einmitt því. Þóra Tómasdóttir ræddi við hann.

Í þættinum í dag ætlum við að fjalla um hættur sem steðja að íslenskum landbúnaði. Meðal annars í hrossa- og sauðfjárrækt, laxeldi í sjókvíum og eldi á hafbeitarlaxi. Fjallað er um nýja Landsáætlun erfðanefndar landsbúnaðarins. Ingi Freyr Vilhjálmsson ræðir við formann nefndarinar, Árna Bragason, sem lýsir áætluninni og áhyggjum sínum af því græðgi við ræktun og eldi á dýrum á Íslandi geti orðið umhyggju fyrir náttúrunni yfirsterkari.

Fjöldamótmæli voru í borginni Sao Paulo í Brasilíu um helgina. Í mótmælunum voru stuðningsmenn fyrrverandi forsetans Jair Bolsonaro meðal annars að láta í sér heyra vegna lokunar á samskiptaforritinu X, áður Twittter. Mótmælin eru enn ein birtingarmynd þeirrar miklu skautunar sem hefur átt sér stað í brasilískum stjórnmálum á liðnum árum. Á sitt hvorum pólnum eru núverandi forseti Lula og Bolsonaro. Rætt er við Hólmfríði Garðarsdóttur og Luciano Dutra um stöðuna sem kom er upp í stjórnmálum landsins.

79 banaslys hafa orðið vegna dráttavéla eða tengdra tækja í landbúnaði á Íslandi. Banaslys vegna dráttarvéla voru þrisvar sinnum algengari meðal barna en fullorðinna. Slysin urðu flest í kringum 1960-70 fyrir tíma áfallahjálpar. Því má ætla að fæstir hafi unnið úr þeim áföllum sem fylgdu dráttarvélaslysunum. Jónína Einarsdóttir, prófessor í mannfræði barna, sagði frá rannsóknum sínum á dráttarvélaslysum á Íslandi. Þóra Tómasdóttir talaði við hana.

Í þessum þætti ræðum við um Gíneu Bissá, lítið land í vestur-Afríku sem er á topp tíu lista yfir lönd sem fæstir ferðamenn heimsækja. Hjónin Geir Gunnlaugsson læknir og Jónína Einarsdóttir mannfræðingur hafa verið með annan fótinn í Gíneu Bissá í rúm 40 ár. Þar hafa þau eignast góða vini, alið upp börn sín og stundað rannsóknir á ýmsum mannlegum málefnum. Við heyrum líka af kynnum þeirra af hljómsveitinni Super Mama Djombo. Þóra Tómasdóttir ræddi við þau.

Í þessum þætti förum við eftir nýlögðum klettastíg sem reistur hefur verið um Fálkaklett í Esjunni. Stígurinn er í anda hinna ítölsku via ferrata leiða sem fyrst voru lagðar um klettabelti alpanna fyrir nokkur hundruð árum siðan og voru m.a. mikilvægar flóttaleiðir á stríðstímum. Það sem byrjaði sem galin og óraunhæf hugmynd vatt fljótt uppá sig. Ekki síst eftir að Haraldur Örn hafði samband við Fjallafélagann og þúsund þjalasmiðinn Stein Hrút Eiríksson. Þóra Tómasdóttir slóst með þeim í för.

Samtal hjónanna Lotta Maríu Ellingsen og Hans Tómasar Björnssonar við eldhúsborðið heima hjá þeim leiddu þau af stað í þróun á snjallforriti sem vonandi getur greint erfðasjúkadóma úr fingraförum fólks. Þau eru bæði prófessorar við Háskóla Íslands, hún er sérfræðingur í læknisfræðilegum myndgreiningum og hann í barnalækningum og erfðafræði. Nú hafa rannsóknir þeirra og samstarf við aðra vísindamenn getið af sér lofandi niðurstöður, ritrýnda vísindagrein og einkaleyfi á tækninni.

Rúm tíu ár eru liðin frá því að fyrsti plastbarkaþeginn í heiminum, Andemariam Beyene, lést. Hann var búsettur á Íslandi þegar hann var sendur til Svíþjóðar til að fá læknismferð vegna krabbameins í hálsi. Eftir að aðgerðin var gerð kom í ljós að hún hafði aldrei verið reynd á dýrum áður en hún var prófuð á mönnum. Ítalski skurðlæknirinn Paolo Macchiarini var dæmdur í fangelsi vegna plastbarkamálsins í fyrra. Ekkja Andemariams, Mehrawit, hefur reynt að fá skaðabætur frá íslenska ríkinu vegna málsins. Embætti ríkislögmanns hafnaði skaðabótakröfu hennar nú í sumar. Lögmaður hennar ætlar að stefna íslenska ríkinu vegna málsins. Við heyrum frá Mehrawit og ræðum við lögmann hennar og sænskan rannsóknarblaðamann um málið.

Sviplegt dauðsfall ungs manns sem lést af völdum voðaskots þegar hann var við gæsaveiðar við Hálslón, lagðist þungt í heimabæ hans, Neskaupstað. Sama dag og haldin var minningarstund um hann var greint frá því að eldri hjón hafi fundist látin á heimili sínu í bænum. Lögregla handtók heimamann sem grunaður er um að vera valdur að dauða þeirra. Í þessum þætti heyrum við hvernig fólki er rétt hjálparhönd í slíkum aðstæðum og hversu miklu máli skiptir að aðstandendur fái fréttir frá fagfólki. Það getur stundum verið kapphlaup við tímann. Þóra Tómasdóttir ræddi við Benjamín Hrafn Böðvarsson prest í Norðfjarðarsókn og Sigurlín Kjartansdóttir yfirsálfræðing á Heilbrigðisstofnun Áusturlands.

Venesúelabúinn José Daniel beið í tæp tvö ár eftir svari við því hvort hann fengi leyfi til að setjast að á Íslandi. Hann vann fyrir sér á meðan með því að tína dósir í Reykjavík. Í sumar fékk hann svo loks mannúðarleyfi í eitt ár og fær að setjast hér að - að minnsta kosti um tíma. Hann segir sögu sína. José talar um ófremdarástandið í Venesúela, hvernig fjögurra dóttir hans er eftir hjá ömmu sinni í heimalandinu, hversu mjög hann elskar öryggið á Íslandi, gleðina sem hann upplifir við að vera kominn með vinnu, að hann vilji búa á Íslandi til frambúðar og helst láta jarða sig hér. Umsjón hafa Þóra Tómasdóttir og Ingi Freyr Vilhjálmsson.

Um 50 börn á Íslandi sem glíma við offitu eru á þyngdarstjórnunarlyfjum á borð við Ozempic og Wegovy. Tryggvi Helgason barnalæknir annast meðferð hluta þessara barna. Að hans mati er hún allt að því byltingakennd aðferð í meðhöndlun á alvarlegri offitu. Hann telur að Embætti landlæknis hafi dregið lappirnar í viðbragði við mikilli aukningu offitu. Dóra Guðrún Guðmundsdóttir sviðsstjóri hjá Embætti landlæknis er ósammála og segir mikilvægt að nálgast viðfangsefnið af nærgætni við þau sem glíma við offitu. Þóra Tómasdóttir talaði við þau.

Að reka veitingastað í Reykjavík í dag er eins og að spila erfiðan tölvuleik segir Hrefna Sætran á Fiskmarkaðnum. Gunnar Karl Gíslason, sem rekur Dill, segir að markaðurinn á Íslandi sé erfiðari en á hinum Norðurlöndunum. Jón Mýrdal á Kastrup kallar eftir því að skyndibitastaðir og vegasjoppur girði sig í brók og lækki verð. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson og Þóra Tómasdóttir.

Í þættinum í dag ætlum við að fjalla um rekstrarumhverfi veitingahúsa í Reykjavík. Gjaldþrot í bransanum hafa aukist á síðustu tveimur árum og veitingastaðir koma og fara ört. Rætt er við Jón Mýrdal veitingamann á Kastrup og Aðalgeir Ásvaldsson, framkvæmdastjóra samtaka fyrirtækja í veitingarekstri. Umsjón: Ingi Freyr Vilhjálmsson og Þóra Tómasdóttir.

Í þessum þætti ætlum við að ræða um drykkjuskap og fyllerí. Því drykkjuvenjur Mímis Kristjánssonar, hins hálf íslenska þingmanns norska sósíalistaflokksins Rautt, hefur heldur betur orðið að umtalsefni í norskum fjölmiðlum að undanförnu. Þóra Tómasdóttir ræddi við Atla Stein Guðmundsson sem er blaðamaður Morgunblaðsins í Noregi.

Seðlabanki Íslands tilkynnti í gær að stýrivextir verði óbreyttir í 9,25 prósentum. Vextirnir hafa verið óbreyttir í heilt ár. Verðbólga hefur hjaðnað talsvert frá því hún náði hámarki í 10,2 prósentum í febrúar í fyrra og stendur nú í 6,3 prósentum. Tveir hagfræðingar ræða um þessa ákvörðun Seðlabanka Íslands. Þeir benda meðal annars á að svo margir hafi fært sig yfir í verðtryggð lán og stýrivextirnir bíti ekki á þennan hóp. Stýrivextir hér á landi eru þeir fimmtu hæstu í Evrópu. Ingi Freyr Vilhjálmsson ræðir við Ólaf Margeirsson og Róbert Farestveit um stýrivaxtaákvörðunina.

Fótboltaferill Bjarka Más Ólafssonar tók skjótan endi þegar hann greindist átján ára gamall með alvarleg hjartavandamál. Þá sneri hann sér að þjálfun og síðar umboðsmennsku fyrir aðra leikmenn. Nú starfar hann hjá belgísku umboðsskrifstofuni Stirr Associates og aðstoðar íslenska og erlenda fótboltamenn við að elta drauma sína á hæsta stig íþróttarinnar. Þóra Tómasdóttir ræddi við Bjarka Má Ólafsson og Heimi Hallgrímsson þjálfara.

Landeldisfyrirtækið First Water stendur fyrir dýrustu einkaframkvæmd Íslandssögunnar í Ölfusi. Fyrirtækið gerir athugasemdir við risavaxna mölunarverksmiðju þýska fyrirtækisins Heidelberg. Þess vegna er málið í algjörri biðstöðu og óljóst hvort mölunarverksmiðjan verði byggð. Ingi Freyr Vilhjálmsson talaði við Þorstein Víglundsson talsmann Heidelberg og Ásu Berglindi Hjálmarsdóttur bæjarfulltrúa í Ölfusi.